Bernard de Ventadour, Limousin
COUPS DE COEUR POETIQUES :: POESIE MEDIEVALE :: 12e et 13e siècles : LES TROUBADOURS : FICHES INDIVIDUELLES
Page 1 sur 1
Bernard de Ventadour, Limousin
1. DATATION
Naissance : 1130-1140
Décès : 1190-1200
Période d'activité - Génération BEdT : 2= 1150-1175
2. IDENTIFICATION
Manuscrits : Bernartz deuentedorn (A-B) Bernat deuentedorn (C) Bernart del uentadorn (D) bernart deuentadorn (E)
Bernartz uentedorn ou de uentedorn ou del uentedorn (I) Bernartz, Bernautz, Bernart de ou del uentadorn (K)
Textes :
Documents et actes :
Etudes : Bernat de Ventadorn
3. VIE ET ACTIVITE
Nom retenu : Bernard de Ventadour
Lieu d'origine : Moustier-Ventadour (Corrèze, région Limousin)
Famille : fils d'un serviteur boulanger au château de Ventadour
Statut social : troubadour
Vida écrite par Uc de Saint-Circ :
"Bernat de Ventadorn foguèt del castèl de Ventadorn e òme de paura generacion, filh d’un sirvent del castèl qu’escaudava lo forn e cosiá lo pan e sa maire amassava l’eisserment. Bèl òme èra, e adreit e saupèt plan cantar e trobar e èra cortés e ensenhat. Lo Vescomte, lo seu senhor de Ventadorn, s’estrambordèt de son trobar e li faguèt grand onor. E lo Vescomte aviá molhèr fòrt graciosa e gàia Dòna que se meravilhèt de las cançons d’en Bernat e s’enamorèt d’el e el de la Dòna ; tant e tant qu’el fasiá sas cançons d’ela, de l’amor que n’aviá e non fasiá mai que de la cantar. De temps durèt aquel amor abans que lo Vescomte e l’autra gent i faguèsson moment e quand lo Vescomte se n’avisèt s’estranhèt del trobador e faguèt sarrar e gardar la Dòna. E la Dòna donèt congèt a En Bernat que se’n anèsse fòra d’aquela encontrada.
El se’n anèt cò de la Duquessa de Normandia qu’èra jova e de granda valor e lo reçaupèt fòrt plan. De temps foguèt en sa cort e s’enmorèt d’ela e ela d’el e ne faguèt de bonas cançons. Sus aquelas entremièjas lo rei Enric d’Anglatèrra la prenguèt per molhèr e se la menèt dins son país. En Bernat demorèt deçà triste e dolent e se’n anèt al bon Comte de Tolosa ont demorèt d’aquí que lo Comte moriguèt. A sa mòrt, En Bernat, per aquela dolor, se rendèt a l’òrdre de Dalon e aquí finiguèt.
E lo Comte En Eble de Ventadorn, filh de la Vescomtessa qu’En Bernat aimèt, me contèt a ieu, Uc de Sant Circ, çò que ieu ai fait escriure d’En Bernat."
"Bernat de Ventadorn foguèt del castèl de Ventadorn e òme de paura generacion, filh d’un sirvent del castèl qu’escaudava lo forn e cosiá lo pan e sa maire amassava l’eisserment. Bèl òme èra, e adreit e saupèt plan cantar e trobar e èra cortés e ensenhat. Lo Vescomte, lo seu senhor de Ventadorn, s’estrambordèt de son trobar e li faguèt grand onor. E lo Vescomte aviá molhèr fòrt graciosa e gàia Dòna que se meravilhèt de las cançons d’en Bernat e s’enamorèt d’el e el de la Dòna ; tant e tant qu’el fasiá sas cançons d’ela, de l’amor que n’aviá e non fasiá mai que de la cantar. De temps durèt aquel amor abans que lo Vescomte e l’autra gent i faguèsson moment e quand lo Vescomte se n’avisèt s’estranhèt del trobador e faguèt sarrar e gardar la Dòna. E la Dòna donèt congèt a En Bernat que se’n anèsse fòra d’aquela encontrada.
El se’n anèt cò de la Duquessa de Normandia qu’èra jova e de granda valor e lo reçaupèt fòrt plan. De temps foguèt en sa cort e s’enmorèt d’ela e ela d’el e ne faguèt de bonas cançons. Sus aquelas entremièjas lo rei Enric d’Anglatèrra la prenguèt per molhèr e se la menèt dins son país. En Bernat demorèt deçà triste e dolent e se’n anèt al bon Comte de Tolosa ont demorèt d’aquí que lo Comte moriguèt. A sa mòrt, En Bernat, per aquela dolor, se rendèt a l’òrdre de Dalon e aquí finiguèt.
E lo Comte En Eble de Ventadorn, filh de la Vescomtessa qu’En Bernat aimèt, me contèt a ieu, Uc de Sant Circ, çò que ieu ai fait escriure d’En Bernat."
Fréquente les cours de : Vicomte de Ventadour, Aliénor d'Aquitaine, Raymond V de Toulouse
Se serait retiré après 1194 dans un monastère en Dordogne
4. OEUVRES
. Probables : 41 pièces dont 3 partagées . Incertaines : 5 pièces
Pour chaque pièce : Incipit, références Pillet-Carstens ~ Nombre d'attributions & Autres attributions
. Probables :
3 chansons
Pel doutz chan que.l rossinhols fai, PC 70.33 ~ 12 fois & Anonyme 1
Per melhs cobrir lo mal pes e.l cossire, PC 70.35 ~ 13 fois
Quan la freid' aura venta, PC 70.37 ~ 9 fois & Peire Cardenal 1-Anonyme 1
35 chansons - amour courtois
Ab joi mou lo vers e.l comens, PC 70.1 ~ 25 fois & Anonyme 4
Amors, e que.us es vejaire, PC 70.4 ~ 15 fois
Ara.m cosselhatz, siegnor, PC 70.6 ~ 20 fois & Anonyme 1
Ara no vei luzir solelh, PC 70.7 ~ 19 fois & Peire Vidal 1-Anonyme 1
A tantas bonas chansos, PC 70.8 ~ 10 fois
Be m'au perdut lai enves Ventadorn, PC 70.12 ~ 17 fois & Peire Vidal 1-Anonyme 1
Conartz, era sai eu be, PC 70.16 ~ 16 fois & Arnaut de Mareuil 1-Anonyme 1
En cossirer et en esmai, PC 70.17 ~ 14 fois & Anonyme 1
Estat ai com om esperdutz, PC 70.19 ~ 16 fois & Peirol 1-Peire Espaignol 1-Bernart Sicard de Marvejols 1-Anonyme 1
La dousa votz ai auzida, PC 70.23 ~ 9 fois & Anonyme 1
Lancan folhon bosc e jarric, PC 70.24 ~ 2 fois & Anonyme 1
Lancan vei la folha, PC 70.25 ~ 21 fois
Non es meravelha s'eu chan, PC 70.31 ~ 22 fois & Anonyme 1
Pos mi pregatz, seignor, PC 70.36 ~ 15 fois
Quan l'erba fresc' e.lh folha par, PC 70.39 ~ 11 fois & Anonyme 1
Quan par la flors josta.l vert folh, PC 70.41 ~ 24 fois & Folquet de Marseille 1
Quan vei la flor, l'erba vert e la folha, PC 70.42 ~ 16 fois & Anonyme 1
Quan vei la lauzeta mover, PC 70.43 ~ 24 fois & Peire Vidal-Anonyme 4 ❶
Tuih cil que.m preyon qu'eu chan, PC 70.45 ~ 15 fois & Peirol 3 ❷
Amors, enquera.us preyara, PC 70.3 ~ 7 fois & Peire Vidal 2
Anc no gardei sazo ni mes, PC 70.5 ~ 1 fois
Bel m'es can eu vei la brolha, PC 70.9 ~ 5 fois
Bel m'es qu'eu chan en aquel mes, PC 70.10 ~ 14 fois & Arnaut de Mareuil 2-Folquet de Romans 2-Giraut de Bornelh 1
Be.m cuidei de chantar sofrir, PC 70.13 ~ 9 fois & Peire Vidal 1
Chantars no pot gaire valer, PC 70.15 ~ 10 fois
E mainh genh se volv e's vira, PC 70.18 ~ 2 fois
Ges de chantar no.m pren talans, PC 70.21 ~ 9 fois & Saill de Scola 3-Guilhem Ademar 1-Anonyme 1
Ja mos chantars no m'er onors, PC 70.22 ~ 11 fois
Lancan vei per mei la landa, PC 70.26 ~ 9 fois
Lonc tems a qu'eu no chantei mai, PC 70.27 ~ 14 fois
Lo rossinhols s'esbaudeya, PC 70.29 ~ 18 fois & Anonyme 1
Lo tems vai e ven e vire, PC 70.30 ~ 10 fois & Guillem de Quintenac 1
Quan la verz folha s'espan, PC 70.38 ~ 4 fois
Quan lo boschatges es floritz, PC 70.40 ~ 1 fois
: NEIN :Tant ai mo cor ple de joya, PC 70.44 ~ 12 fois
3 tensons (à 2)
Peirol, com avetz tan estat, PC 70.32=366.23 ~ Auteurs : 1 Bernard de Ventadour et 2 Peirol
Amics Bernartz de Ventadorn, PC 323.4=70.2 ~ Auteurs : 1 Peire d'Alvernhe et 2 Bernard de Ventadour
Bernart de Ventadorn, del chan, PC 286.1=70.14 ~ Auteurs : 1 Lemozi ? et 2 Bernard de Ventadour ❸
. Incertaines :
2 chansons
Per Dieu, Amor, en gentil loc cortes, PC 234.15=70.34 ~ 1 fois & Guillem de Saint Leidier 1
Can lo dous temps comensa, PC 392.27 ~ 1 fois & Raimbaut de Vacqueiras 2-Raimon de Miraval 2-Guiraut de Quintenac 1
3 chansons - amour courtois
Bels Monruels, aicel que.s part de vos, PC 70.11 ~ 2 fois & 7 autres attributions
Gent estera que chantes, PC 70.20 ~ 1 fois & Ademar lo Negre 1
Lonc gens tems de pascor, PC 70.28 ~ 11 fois & Peire Vidal 6-Anonyme 1
5. NOTES
A propos des œuvres :
❶ "Quan vei la lauzeta mover" était probablement la mélodie médiévale la plus connue, et inspira au moins quatre contrafacta.
❷ Interpelle un "Lemozi" non identifié.
❸ La possibilité d'un tenso fictif a été avancé à cause du surnom "Lemozi" donné par Bertrand de Ventadour à son interlocuteur, impossible à identifier.
Bernart de Ventadour est sans doute considéré aujourd'hui comme le meilleur poète troubadour et comme le plus important musicalement. Quarante-cinq poèmes lui sont attribués. Dix-huit nous sont parvenus avec des mélodies complètes, et un autre avec seulement un fragment. Quatre de ces mélodies ont servi ultérieurement pour des contrafacta par des poètes français, italiens ou allemands. "Quand vei la lauzeta mover" par exemple inspira au moins quatre contrafacta.
Bernart de Ventadorn or Bernard de Ventadour is regarded today as perhaps the finest of the troubadour poets and probably the most important musically. Fourty-five poems are attributed to him. Heighteen survive with complete melodies, and another one with only a fragment. Four of his melodies served for later contrafacta by French, Latin or German poets. "Quan vei la lauzeta" for instance inspired at least four contrafacta.
6. SOURCES
Manuscrits et chansonniers :
A : vida+28 ¤¤¤ B : vida+9 ¤¤¤ C : 40 ¤¤¤ D : 21 ¤¤¤ Da : 11 ¤¤¤ E : 15 ¤¤¤ I : 1+33 ¤¤¤ K : vida+33+1*
Fonds ressources :
BNF : > Requête "Bernard de Ventadour" sur catalogue général au 22.11.2013 : 181 résultats / pertinence non vérifiée
Livres et imprimés 69 , musique imprimée 24 , enregistrements sonores 88 , autres 0
ABES : > Requête "Bernard de Ventadour" sur catalogue SUDOC au 22.11.2013 : 125 résultats / pertinence non vérifiée
Livres et imprimés 45 , musique imprimée 0 , enregistrements sonores 78 , autres
Livres et imprimés :
Chansons d'amour de Bernard de Ventadour / Moshé Lazar. Paris : Klincksieck, 1966
Bernard de Ventadour, troubadour du XIIe siècle, promoteur de l'amour courtois / Léon Billet. Tulle : Impr. Orfeuil, 1974
Le château de Ventadour : haut rhin du Limousin / Robert Joudoux. Tulle : Lemouzi, 1987
Quand Peire d'Alvernhe se moque de Bernart de Ventadorn / Luc de Goustine. Moustier-Ventadour : Carrefour Ventadour, 1998
Bernard de Ventadour : troubadour limousin du XIIe siècle ... Marguerite-Marie Ippolito. Paris: Harmattan, 2001, 2003
Bernard de Ventadour ou Les jeux du désir : roman / Luc de Goustine. Périgueux : Pilote 24 éd., 2007
Biographie des Troubadours Bernhard von Ventadorn / Hans Bischoff. Berlin : Buchdruckerei G. Schade (O. Francke), 1873
Sprachliche Untersuchung der Reime Bernart's von Ventadorn / Richard Hofmeister. Marburg : N. G. Elwert, 1884
Seine Lieder / Bernart von Ventadorn / Carl Appel. Halle : M. Niemeyer, 1915
Der Minnesang des Bernhard von Ventadorn / Karl Vossler. München : Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften, 1918
Die Singweisen Bernarts von Ventadorn / Carl Appel. Halle, Saale : M. Niemeyer, 1934
Studien zur Dichtung Bernarts von Ventadorn / Michael Kaehne. München : W. Fink. 1983
Die altprovenzalische Wortbildung bei Bernart de Ventadorn und Bertran de Born ... / Alexandra Knöll. Köln : Fakultät der Universität, 2000
Ricerche sulla vita e le rime di Bernart de Ventadorn / Nicola Zingarelli. Bergamo : Officine dell'Istituto italiano d'arti grafiche, 1905
La personlità e la poesia di Bernart de venta Dorn / M. Delfina Ghezzi. Genova : Cvltvra e Vita, 1948
La gaia scienza dei trovatori / Mario Mancini. Milano, Trento : Luni, 2000
The Love songs of Bernart de Ventadorn / R. Apter-M. Herman, 1999
Enregistrements sonores :
Ab joi mouo lo vers e.l comens / Amors e que.us es vejaire / Ara.m conselhatz senhor
Ara non vei luzir solelh / A! tantas bonas chansons / Ben ma'n perdut fai envers Ventadorn
Conortz ara sai eu ben / En consirier et en esmai /Estat ai com om esperdutz
La doussa votz ai auzida / Lanquan folhon bosc e jarric / Lanquan vei la folha
Non es meravelha s'ieu chant / Pos prejatz me senhor / Quan l'erba fresca e'l folha par
Quan par la flors josta.l vert folha / Quan vei la flor l'erba verd'e la folha
Quan vei la lauzeta mover / Tant ai mon cor plen de joia
. Anthologie chantée des Troubadours (XIIe & XIIIe siècles) - Volume 1/CD3-CD4 - Troubadours Art Ensemble. Direction: Gérard Zuchetto. Troba vox, 2001, 2002, 2006
_________________
La poésie, c'est les paroles éparses du réel (Octavio Paz)
Gil Def- Admin
-
Nombre de messages : 5678
Age : 74
Localisation : Nord de la France
Date d'inscription : 16/11/2007
COUPS DE COEUR POETIQUES :: POESIE MEDIEVALE :: 12e et 13e siècles : LES TROUBADOURS : FICHES INDIVIDUELLES
Page 1 sur 1
Permission de ce forum:
Vous ne pouvez pas répondre aux sujets dans ce forum
|
|